بررسی نقش توزیع اندازه ذرات خاک بر پتاسیم قابل استفاده گیاه درتعدادی از خاک های لسی و شبه لسی استان گلستان

اهمیت زیاد خاک های لسی در کشاورزی بیشتر از جنبه توزیع اندازه ذرات در آن ها و مینرالوژی کانی های تشکیل دهنده این ذرات می باشد. لس ها حاوی سیلت زیادی هستند و عموما کانی های از نوع میکا که حاوی پتاسیم زیادی هستند در لس ها یافت می شوند. میزان پتاسیم آزاد شده از این ذرات (سیلت و رس) در تغذیه گیاه اهمیت پیدا می کند به طوری که آگاهی از میزان پتاسیم که توسط این کانی ها آزاد می شود می تواند ما را در مدیریت کودی این خاک ها یاری دهد. به این منظور تحقیق حاضر جهت تعیین نقش توزیع اندازه ذرات خاک بر پتاسیم قابل استفاده گیاه انجام گردید. همچنین سرعت رهاسازی پتاسیم از 4 سری ازخاک ها و بخش های رس و سیلت آن ها توسط اسید اگزالیک و کلرید کلسیم بر روی نمونه های اشباع شده با کلسیم در مدت زمان های 2 تا 1844 ساعت مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد متوسط مقدار پتاسیم عصاره گیری شده از جزء رس در همه خاک ها بیشتر از مقدار آن در خاک و جزء سیلت بود و میزان پتاسیم استخراج شده از بخش سیلت حدود نصف مقدار استخراج شده از بخش رس بود. کانی های موجود در بخش رس خاک ها، شامل ایلیت، کلریت، اسمکتیت، کائولینیت، ورمی کولیت و کانی های مختلط و کانی های موجود در بخش سیلت خاک ها، شامل کوارتز، فلدسپار، کلریت و میکا بودند. نتایج مطالعه گلخانه ای نشان داد میزان وزن خشک گیاه در پایان چهار مرحله برداشت در تیمار رس بیشترین مقدار و سیلت کمترین وزن خشک را به خود اختصاص داد، این در حالی بود که در برداشت اول بین وزن خشک گیاهان رشد کرده در تیمار رس و سیلت اختلاف معنی داری وجود نداشت. میانگین پتاسیم آزاد شده از بخش رس 25/1 برابر خاک بود، از طرفی میانگین پتاسیم آزاد شده از بخش رس 76/1 برابر میانگین پتاسیم آزاد شده از بخش سیلت بود. با توجه به غالب بودن بخش سیلت در خاک های لسی این جزء می تواند به عنوان یک منبع مهم پتاسیم نقش زیادی در فراهم کردن نیاز محصول به پتاسیم ایفا کند. روند رهاسازی تجمعی پتاسیم در خاک ها با زمان در مراحل اولیه بالا و در مراحل نهایی با سرعت کمتری ادامه یافت. سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی توسط اسید اگزالیک با معادلات ایلویچ و پخشیدگی و کلرید کلسیم با معادلات نمایی، پخشیدگی و ایلویچ در خاک و اجزاء به خوبی توصیف شدند. در پایان آزمایش پس از 1800 ساعت عصاره گیری خاک و بخش های سیلت و رس هنوز بخش قابل توجهی از پتاسیم غیر تبادلی آزاد نشده است. این ذخیره پتاسیم غیر تبادلی می تواند در طولانی مدت آزاد و در اختیار گیاه قرار بگیرد.